 |
| Unai Belaustegi, aurkeztu berri duen liburua eskuan duela. / MICHELENA |
Errepublikanismoa izan zen XIX. mende bukaera aldera indar
politiko nagusia Eibarren eta Irunen, eta baita Donostian ere zenbait
legealditan. 1868tik 1923ra bitarteko bilakaera aztertu du Unai Belaustegi
historialariak
"Errepublikanismoa oso gai ezezaguna da gaur egun,
baina kontuan izan behar da nik ikertu dudan tartean -1868-1923 epean- bera
izan zela indar politiko nagusia Eibar eta Irunen, eta baita Donostiako Udalean
ere zenbait legealditan", adierazi du Unai Belaustegi historialariak.
Orain Erandioko institutuan lanean ari den ikerlari
mutrikuar honek 'Errepublikanismoa Gipuzkoan (1868-1923)' liburua idatzi du.
Lehenbiziko aldia da gai honi buruzko euskarazko liburu bat ateratzen dena.
Unai Belaustegi Bedialauneta doktorea da Historia
Garaikidean, errepublikanismoaz egin du doktore-tesia eta Euskal Herriko
Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzuaren bidez plazaratu du emaitza.
Atzoko aurkezpen-ekitaldian Martin Garitano Gipuzkoako
diputatu nagusia eta Esteban Antxustegi UPV/EHUko Balioen Filosofía eta Gizarte
Antropologiaren Sailaren irakaslea izan ziren autorearekin batera.
Unai Belaustegik lau urte luzez egindako lanaren
lehendabiziko emaitza da. Doktore honek nahi izan du Gipuzkoan nahiz Euskal
Herri mailan dagoen hutsune historiografiko nabarmen bat betetzen hastea. Hau
adierazi du: "Estatuan kultura politiko errepublikanoari buruz gero eta
ikerketa gehiago burutzen ari badira ere, hemen oraindik asko falta da egiteko.
Hori dela eta, liburuarekin nolabait, etorkizuneko lanen oinarri izan daitekeen
informazioa zabaldu nahi izan dut, nahiz eta horrek hein batean, irakurketa
zaildu. Ezin ahaztu daiteke gainera, hainbeste eztabaida sortzen dituen II.
Errepublikari buruz gehiago jakiteko, ezinbestekoa dela 1931 aurretik
errepublikanoek eta gainontzeko korronte politikoek egin zuten bidea ongi
ezagutzea".
Unai Belaustegiren hitzetan, "oro har, bi
errepublikanismo mota bereiz daitezke, bata burgesa eta kontserbadoreagoa,
adibidez Donostiakoa. Industria bultzatu zuten gizon famatu haiek ?Brunet,
Goitia, Gascue, Bermingham...? errepublikanoak izan ziren. Baina
langile-mugimendua indartsuagoa zen herrietan? Eibarren, Irunen, Bergaran,
Arrasaten...? errepublikanismoa erradikalagoa zen".
Tolosan, Justo Mª Zabala
Beste izen giltzarri batzuk: Tolosan, Justo Mª Zabala
errepublikano federalista, 1868an bertan lanean hasi zena; Irunen,
Iruretagoiena anaiak, alkate izandakoak; Eibarren, Antonio Iturrioz, hau ere
alkate izandakoa.
Nola definitu errepublikanismoa? "Korronte politiko
moderno bat izan zen, oso diskurso demokratiko eta laikoa zeukana. Gipuzkoan
sasoi hartan jende tradizionalista asko zegoen eta Elizak indar handia zeukan.
Hauteskundeak zetozenean, errepublikanoek hor hasten ziren segituan salatzen apaizen
ezkutuko lan politikoa". 1868an hasi zen ideologia hau, urte hartako 'La
Gloriosa' iraultzaren ondorioz Isabel II.ak agintea galdu zuenean. Gero,
1923an, Primo de Riveraren diktadura etorri zenean, guztiz debekatuta gelditu
zen.
Unai Belaustegik egunkari ale zahar asko begiztatu ditu.
Noski, Donostian zegoen egunkari errepublikanoa goitik begira miatu du,
"La Voz de Gipuzkoa" zeritzana. "Berrogei urtetako aleak
errepasatu ditut, 14.500 ale guztira. Bi urte eman ditut horretan. Egunkari
hauxe zen salduena Gipuzkoan. Liberalek ere irakurtzen zuten, eta baita
kontserbadore batzuek ere". Bertako zuzendariak Benito eta Joaquín Jamar
anaiak izan ziren.
Hitzaurrerako hau idatzi du Martin Garitano diputatu
nagusiak: "Askotan egiten denaren aurrean, ez da zuzena errepublikanismoa
eta ezkerra uztartzea edo berdinak bailiran identifikatzea, nahiz eta modu ez
kontziente batean ariketa hori sarri burutu. Izan ere, errepublikanismoaren
baitan denetatik egon da, Unai Belaustegi Bedialaunetaren tesi bikainak eta
tesitik ateratako lehenbiziko emaitza honek egiaztatzen duen bezala".
Liburua Euskal Herriko Unibertsitateak argitaratu du. 395
orrialde dauzka eta 20 eurotan dago salgai.
ITURRIA: DIARIO VASCO (Felix Ibargutxi), 2015-04-14
ITURRIA: DIARIO VASCO (Felix Ibargutxi), 2015-04-14