Amaitzear da Arrasateko kobazuloak 20. indusketa kanpaina,
EHUko irakasle eta Aranzadi Zientzia Elkarteko kide den Alvaro Arrizabalagaren
zuzendaritzapean egin dena
Uztailean zehar emango da bukatutzat Lezetxikiko 20.
indusketa kanpaina, EHUko Historiaurreko irakasle eta Aranzadi Zientzia
Elkarteko kide den Alvaro Arraizabalagaren zuzendaritzapean. 1996an eman
zitzaien hasiera eta 3 edo 4 urtetako aurreikuspenarekin indusketa kanpaina
hauei, eta denboran luzatuz joan dira bertan izan diren aurkikuntzen kopurua
eta garrantzia direla medio, batez ere azken hamar urteetan.
Behe Paleolitoko Homo Heidelbergensis espezieko emakume
baten besahezurra, edota Homo sapiens baten masailezurra dira Arrasateko
kobazuloko aurkikuntza nabarmenenak.
Lezetxiki, Labeko Kobarekin batera, Arrasateko kobazulorik
garrantzitsuena da. Lehenengo aldiz 1956 eta 1968 artean induskatua izan zen
Jose Miguel Barandiaran apaiz entzutetsuaren eskutik eta egun, 1996az geroztik,
Euskal Herriko Unibertsitateko irakasle den Alvaro Arrizabalagaren
zuzendaritzapean.
Jatorrizko proiektuaren helburua zen lehen aldiz Joxe Miguel
Barandiaranek 1956 eta 1968 artean induskatutako aztarnategiaren
interpretazioaren inguruan zeuden zalantza batzuk argitzea. 1968ko indusketa
lanak bertan behera utzi ziren aztarnategia antzua zelakoan eta urte hartan
lortutako sakonerara iristea lortu zen 2005ean. Ordutik, sorpresa berriak
etengabeak izan dira eta aurretik aztertu gabeko mailak induskatu dira eta
aztarnategiaren azalera ere nabarmen handitu da.
Aurkikuntzak eta hedapena
Arrasateko Udalak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak urte guzti
hauetan lagundu izan dituzte Lezetxikiko indusketak, bai ekonomikoki eta baita
logistikari dagokionean ere. Arrasateko Udaletik “Udalako Ingurumen Eskola”
utzi izan da eta Aranzadi Zientzia Elkartearekin hitzarmena ere badugu sinatuta
azterketen emaitzen dibulgaziorako, emaitza oso ona ematen ari dena.
Urte hauetako aurkikuntzarik nagusienetakoak dira
Neanderthal gizakiak garraiatutako itsas maskorrak (kasu batzuetan Mediterraneo
itxasotik ekarriak) edota apaindurarako erabilitako objektuak; hasierako
indusketan aurkitutako giza hondakin fosilen testuinguratzea; aztarnategi baten
aurkikuntza (Lezetxiki II) oso antzinako sekuentziarekin, 150.000 urte
ingurukoa; penintsulan erregistratua izan den azken Makako hondakina, edota
aurrez Iberiar Penintsulan ezezagunak ziren bi karraskari espezie berriren
aipamena.
2015ean egindako kanpainan, berriz, Ursus deningeri
espeziearen masailhezurra, Ursus spelaea espeziearen ornoa eta industria litiko
ugaria aurkitu dira.
Indusketetako emaitzak nazioarteko biltzar nagusienetan
aurkeztu izan dira dira, Estatu Batuetan, Bretainia Handian, Frantzian,
Alemanian, Belgikan, Portugalen edo Italian, eta berriro ere aztarnategi hau
penintsulako eta Europako paleolitoa ikertzen dabiltzanen erreferentzia leku
bihurtu da. Dagoeneko hainbat doktore tesi defendatu dira, eta laster beste
batzuk ere aurkeztuko dira Arrasateko kobazulo honetan lortutako informazioetan
oinarrituta. Urte hauetan zehar, Lezetxikiri buruzko 30 hitzaldi eta dibulgazio
mintzaldi baino gehiago antolatu dira Euskal Herriko hainbat herritan (baita
Labeko kobaren inguruan ere, Arrasateko beste gordailu garrantzitsua).
Bestalde, zientzia aldizkari onenetan ere hainbat artikulu
argitaratu dira, Nature entzutetsuan esaterako, baina baita Journal of Human
Evolution, Quaternary Science Review, Quaternary International, Munibe eta
beste hainbatetan ere. Guztiak ere eskuragarri daude honako webgune
honetan.